W co się bawić, gdy w niedziele sklepy zamknięte?

Krzysztof Błażejewski

Wielu z nas nie wyobraża sobie od lat niedzieli bez wizyty w galerii handlowej. Robienie zakupów tego dnia, spędzanie całymi rodzinami wielu godzin dnia wolnego w sklepach stało się nowym obyczajem. Kiedy zapadła decyzja o zamknięciu sklepów w większość niedziel, wielu z nas poczuło dziwną pustkę...

Zapewne już za parę lat obecny stan będziemy uważać za normalny. W końcu obyczaj krążenia po galeriach w niedziele liczy sobie w Polsce tylko mniej więcej pół wieku. Zapewne szybko przerzucimy się na rodzinne spacery, wyjazdy za miasto, imprezy plenerowe i sportowe, na inne sposoby spędzania niedziel.

W międzywojennej Polsce handel niedzielny miał bardzo ograniczony zakres. Kwestie te uregulowała ustawa z 1922 roku, poprawiona 6 lat później. Zakazywała ona wszelkiej sprzedaży detalicznej w niedziele, z wyjątkiem mleczarni i kwiaciarni (od godz. 7 do 10 rano) oraz kiosków i sklepów z prasą, dopuszczała za to działalność jadłodajni i innych lokali gastronomicznych. Powszechną praktyką stało się za to tzw. potajemne kupowanie w niedziele „u Żyda” - tylko od zaplecza.

- Na niedziele czekaliśmy wówczas cały tydzień - wspomina Stanisława Nowicka z Bydgoszczy. - Nie sposób porównać form spędzania wolnego czasu wówczas i dziś, bo wtedy nie było tylu atrakcji i udogodnień, co obecnie. Ponadto sobota była normalnym dniem pracy i nauki szkolnej, dlatego niedziela była absolutnie wyjątkowym dniem w całym tygodniu. Całe rodziny wybierały się wtedy za miasto, jeśli była dobra pogoda, chodziliśmy też do kawiarni i do kina oraz do ogrodu botanicznego. Najwięcej jednak czasu w niedziele pochłaniały rodzinne odwiedziny. Jako dziecko cieszyłam się z tego, bo z kuzynkami bawiłam się nieraz całe popołudnie.

Sklepy zamknięte, bo... puste

Po II wojnie ideę zamkniętych sklepów w niedziele utrzymano. Być może dlatego, że podaż towarów była w sklepach tak mała, że starano się towary „zaoszczędzić” na dni powszednie. Ponadto dzień ten przeznaczano na szkolenia ideologiczne, imprezy polityczne i kulturalne, masówki i czyny społeczne, starając się zorganizować ludziom atrakcyjne zajęcia, zwłaszcza przed południem, by nie chodzili do kościołów. Organizowano także zawody sportowe w wielu różnych dyscyplinach, których oglądanie stało się bardzo popularne i było dobrze widziane przez ówczesne władze.