Lublinianki 100-lecia. Podwójne życie Franciszki Arnsztajnowej

Małgorzata Szlachetka

Kim była Franciszka Arnsztajnowa ? Córką żydowskiego kupca, która zdecydowała się pisać wiersze w języku polskim? Zwolenniczką Józefa Piłsudskiego, która w swoim domu przechowywała archiwum Polskiej Organizacji Wojskowej? Żoną znanego lubelskiego lekarza-filantropa?

Być może dziś myślimy o Arnsztajnowej tak, jak odmalowała ją Hanna Krall w „Wyjątkowo długiej linii”. Jest w tym reportażu scena opisująca spotkanie dwojga lubelskich poetów - Franciszki Arnsztajnowej i Józefa Czechowicza. Siedzą na dwóch końcach długiego stołu. On najpierw mówi głośniej niż zwykle, ona ma w pogotowiu tubę, która zastępuje jej utracony słuch. W końcu Czechowicz podaje jej swój wiersz na kartce. Ona zaczyna czytać. To pierwsze spotkanie jest początkiem porozumienia dwojga ludzi, których metrykalnie dzielą 32 lata. W 1934 roku wydali wspólnie tom wierszy „Stare kamienie” i to ten tomik wierszy najbardziej kojarzy się nam dziś z Arnsztajnową.

Oboje znaleźli się w gronie założycieli Związku Literatów w Lublinie. - W rękopisie listu Arnsztajnowej do lubelskiego poety Antoniego Madeja, znalazło się takie zdanie: „Był u mnie Czechowicz i nablagował jak zawsze” - mówi Jarosław Cymerman, szef Muzeum Czechowicza przy ul. Złotej w Lublinie. - To najlepszy dowód na to, że w relacjach z Czechowiczem zachowywała zdrowy rozsądek. We wspomnieniach rówieśników tego poety próżno byłoby szukać takich ocen - komentuje Cymerman.