Kto może dostać odprawę emerytalną albo rentową
Zgodnie z art. 92 ze znaczkiem 1 Kodeksu pracy, osoba, która kończy zatrudnienie w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, powinna otrzymać odprawę.
Obowiązek jej wypłacenia spoczywa na pracodawcy, który ostatnio zatrudniał danego pracownika. Gwarancję skorzystania z tego świadczenia mają jedynie osoby zatrudnione ostatnio przed przejściem na emeryturę bądź rentę w ramach stosunku pracy (a więc przede wszystkim na podstawie umowy o pracę). Gwarancji takiej nie mają między innymi osoby pracujące na podstawie umowy cywilnoprawnej (na przykład na podstawie umowy zlecenia).
Osoba zatrudniona na podstawie przepisów Kodeksu pracy może liczyć na otrzymanie odprawy, jeśli łącznie spełnia dwa warunki: po pierwsze, ma prawo przejść na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy i faktycznie przechodzi na to świadczenie i po drugie, rozwiązuje stosunek pracy.
Istotne jest to, że rozwiązanie stosunku pracy musi mieć związek z przejściem na emeryturę lub rentę. Nie jest jednak wymagane, by rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w tym samym czasie, w którym następuje przejście na emeryturę lub rentę.
Jeśli są spełnione przewidziane prawem warunki, pracodawca nie może odmówić wypłaty
Odprawa należy się także osobom, którym rentę z tytułu niezdolności do pracy przyznano bezpośrednio po zakończeniu okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, ale nawet na kilka miesięcy po rozwiązaniu umowy o pracę. Zdarza się to dość często, bowiem - w określonej Kodeksem pracy sytuacji - pracodawca ma prawo rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia już po trzech miesiącach pobierania przez podwładnego świadczenia rehabilitacyjnego. Tymczasem świadczenie może być wypłacane nawet przez rok. Jeśli więc pracownik zostanie zwolniony w trakcie świadczenia, z powodu przedłużającej się nieobecności, a bezpośrednio po świadczeniu otrzyma rentę, przyjmuje się, że należy mu się odprawa od ostatniego pracodawcy. Rozwiązanie stosunku pracy ma bowiem związek z przejściem na rentę - powodem jednego i drugiego jest choroba pracownika (jego niezdolność do pracy).
Odprawa przysługuje także osobom przechodzącym na wcześniejszą emeryturę. Nie dostaną jej jednak przechodzący na świadczenie przedemerytalne lub rentę rodzinną.
Jeśli są spełnione przewidziane prawem warunki, pracodawca nie może odmówić wypłaty. Jest do tego bezwzględnie zobowiązany! Pracownik nie może zrzec się odprawy. Podlega ona bowiem - podobnie jak wynagrodzenie za pracę - prawnej ochronie. Jeśli pracodawca nakłoni pracownika do zrzeczenia się całości odprawy, zrzeczenie to będzie nieważne. Podobnie nieważna będzie ugoda zawarta między pracodawcą a pracownikiem, która miałaby prowadzić do wypłacenia pracownikowi części odprawy, w zamian za zrzeczenie się przysługującej mu reszty.
Warunki różnicujące wysokość odprawy nie mogą dyskryminować części załogi
Zasadą jest to, że odprawa emerytalna ma wysokość jednomiesięcznego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi mającemu skorzystać z odprawy. Wewnętrzne przepisy obowiązujące u danego pracodawcy mogą jednak gwarantować zatrudnionym u niego osobom wypłatę wyższej odprawy.
Gwarancje te mogą dotyczyć wszystkich lub niektórych pracowników. Warunki różnicujące wysokość odprawy nie mogą dyskryminować części załogi (nie mogą więc na przykład być związane z płcią, ale mogą być związane ze stażem lub kwalifikacjami). Jeśli wewnętrzne przepisy w danej firmie będą przyznawały wyższą odprawę jedynie niektórym pracownikom, pozostali otrzymają świadczenie w podstawowej wysokości wynikającej z Kodeksu pracy (a więc w wysokości wynagrodzenia za jeden miesiąc).
Z odprawy można skorzystać tylko raz w życiu.